Η ιστορία της ταρίχευσης
Πρώιμα στάδια
Η ιστορία της ταρίχευσης ξεκίνησε τυχαία πριν από 5000 χρόνια περίπου, όταν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι παρατήρησαν τη φυσική διατήρηση του σώματος χάρη στο ζεστό κλίμα και τη στεγνή άμμο, ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους (εικ. 3). Με την εδραίωση της αιγυπτιακής θρησκείας, έχοντας ως κύριο άξονα τη μεταθανάτια ζωή, η αντίληψη του σώματος ως «οίκου» της ψυχής - για να μπορεί να επιστρέφει η ψυχή όποτε θελήσει - κυριάρχησε σε όλες τις περιόδους του αιγυπτιακού πολιτισμού. (εικ. 4)
Έτσι λοιπόν, γύρω στο 3.400 π.Χ., οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ξεκίνησαν να χτίζουν τάφους για μια καλύτερη ζωή μετά θάνατον, όμως πρόσεξαν ότι η απουσία άμεσης επαφής του σώματος με το περιβάλλον, δηλαδή την ξηρή και ζεστή άμμο, βοηθούσε περισσότερο στην αποσύνθεση του νεκρού, παρά στη διατήρησή του. ( εικ. 5, 6)Από αυτό το σημείο άρχισε ο πειραματισμός στη μουμιοποίηση, που κράτησεγια αρκετές εκατοντάδες χρόνια.
| Συνημμένο | Μέγεθος |
|---|---|
 babird.jpg [1] | 19.79 KB |
Παλαιό Βασίλειο
Περί το 2.500 π.Χ., έχουμε τις πρώτες αποδείξεις μουμιοποίησης χάρη στην ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων λινών επιδέσμων σε οστά από τάφους της ίδιας περιόδου. Μια άλλη πρώιμη μέθοδος συμπεριλάμβανε την κάλυψη του σώματος με λινό και τη δημιουργία εκμαγείου, με σκοπό τη διατήρηση των σωματικών χαρακτηριστικών του νεκρού και του προσώπου του (εικ. 7)
Τα χέρια και τα πόδια τυλίγονταν χωριστά, ενώ το στήθος και τα γεννητικά όργανα σχηματίζονταν χάρη σε λινές ταινίες εμβαπτισμένες στη ρητίνη. Παρόλα αυτά, η αποσύνθεση δεν σταματούσε, και κάτω από τους επιδέσμους επιβίωνε μόνο ο σκελετός.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γρήγορα κατάλαβαν ότι η αποσύνθεση οφειλόταν στα ευαίσθητα στη σήψη εσωτερικά όργανα, τα οποία και έπρεπε να αφαιρεθούν.
Την ίδια λοιπόν εποχή, ένα από τα στάδια της τεχνικής ήταν και η αφαίρεση των οργάνων, η αφυδάτωσή τους και η τοποθέτησή τους σε ειδικά δοχεία, τα λεγόμενα κανοπικά αγγεία (η φύλαξή τους ήταν εξίσου σημαντική, εφόσον το σώμα για να λειτουργήσει στον άλλο κόσμο έπρεπε να διατηρεί και τα όργανά του) (εικ. 8)
Περί το 2.500 π.Χ., έχουμε τις πρώτες αποδείξεις μουμιοποίησης χάρη στην ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων λινών επιδέσμων σε οστά από τάφους της ίδιας περιόδου. Μια άλλη πρώιμη μέθοδος συμπεριλάμβανε την κάλυψη του σώματος με λινό και τη δημιουργία εκμαγείου, με σκοπό τη διατήρηση των σωματικών χαρακτηριστικών του νεκρού και του προσώπου του (εικ. 7)
Τα χέρια και τα πόδια τυλίγονταν χωριστά, ενώ το στήθος και τα γεννητικά όργανα σχηματίζονταν χάρη σε λινές ταινίες εμβαπτισμένες στη ρητίνη. Παρόλα αυτά, η αποσύνθεση δεν σταματούσε, και κάτω από τους επιδέσμους επιβίωνε μόνο ο σκελετός.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γρήγορα κατάλαβαν ότι η αποσύνθεση οφειλόταν στα ευαίσθητα στη σήψη εσωτερικά όργανα, τα οποία και έπρεπε να αφαιρεθούν.
Την ίδια λοιπόν εποχή, ένα από τα στάδια της τεχνικής ήταν και η αφαίρεση των οργάνων, η αφυδάτωσή τους και η τοποθέτησή τους σε ειδικά δοχεία, τα λεγόμενα κανοπικά αγγεία (η φύλαξή τους ήταν εξίσου σημαντική, εφόσον το σώμα για να λειτουργήσει στον άλλο κόσμο έπρεπε να διατηρεί και τα όργανά του) (εικ. 8)
| Συνημμένο | Μέγεθος |
|---|---|
| canopic_jars.jpg [1] | 9.83 KB |
Μέσο Βασίλειο
Μεταξύ 2.000 – 1.700 π.Χ. , η τεχνική της ταρίχευσης εξελίχθηκε ακόμη περισσότερο. Στο πέρασμα των αιώνων υπήρξαν διάφορες αλλαγές και προσθήκες, αλλά σε γενικές γραμμές οι μέθοδοι που ακολουθήθηκαν ήταν οι παραπάνω. Η ταρίχευση θεωρούνταν η ακριβότερη και πολυπλοκότερη τεχνική, έτσι εφαρμοζόταν αρχικά στα μέλη της βασιλικής οικογένειας, ενώ αργότερα και στις ανώτερες κοινωνικά τάξεις.
1. Τοποθέτηση του σώματος στο τραπέζι ταρίχευσης και εξέλιξη του εργαστηρίου και των ταριχευτών.
Εργαστήρια
Η μουμιοποίηση λάβαινε μέρος στο εργαστήριο του ταριχευτή, γνωστό και ως μέρος εξαγνισμού. Τέτοια εργαστήρια θα υπήρχαν πιθανότατα γύρω από τους τάφους, ωστόσο εξαιτίας της φύσης της δουλειάς αυτής, η οποία θα εγκυμονούσε κινδύνους για την υγεία, τα εργαστήρια αυτά μάλλον θα χωροθετούνταν εκτός του ταφικού συγκροτήματος, κοντά στις νεκροπόλεις και τους ναούς (εικ. 9)
Σύμφωνα με το τυπικό, υπήρχε ένας συγκεκριμένος αριθμός τελετών, ορισμένες από τις οποίες θα λάμβαναν χώρα στο εργαστήριο, ενώ άλλες στους τάφους. Αυτό όμως που δεν είναι ξεκάθαρο είναι αν οι τελετές διαρκούσαν τόσο λόγω της μουμιοποίησης ή το αντίστροφο.
2. Αφαίρεση του εγκεφάλου
Η αφαίρεση γινόταν μέσω μιας οπής, ψηλά στη μύτη (ηθμοειδές οστούν) με την εισαγωγή ενός ειδικού μεταλλικού γάντζου και την ανάδευση του εγκεφάλου, με σκοπό την πολτοποίησή και αφαίρεσή του από τη ρινική κοιλότητα, αφού πρώτα γύριζαν το σώμα στο πλάι. Ο εγκέφαλος δεν διατηρούνταν, άγνωστο γιατί, αλλά θεωρούνταν άχρηστο όργανο (εικ. 12, 13)
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα από μούμιες χωρίς εγκέφαλο, ενώ δεν έχει βρεθεί κάποιο άλλο αντικείμενο ταρίχευσης που να υποδηλώνει την διατήρηση του συγκεκριμένου οργάνου.
Ταριχευτές
Τέλος, όσοι ασχολούνταν με τη μουμιοποίηση χωρίζονταν σε τρεις ομάδες: η πρώτη ομάδα περιλάμβανε όσους επέμβαιναν χειρουργικά στο σώμα, οι οποίοι ανήκαν στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, εφόσον η εργασία αυτή θεωρούνταν ιδιαίτερα μιαρή όσο και επικίνδυνη για την υγεία. Επίσης, είναι πιθανό κάποιοι από αυτούς να ήταν πρώην εγκληματίες, τιμωρημένοι να εργάζονται μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Η δεύτερη ομάδα ήταν οι λεγόμενοι γραφείς. Αυτοί επέβλεπαν τη δουλειά των προηγούμενων. Η τρίτη ομάδα αποτελούταν από τον ταριχευτή, ο οποίος ανήκε σε συγκεκριμένη επαγγελματική ένωση, ένα είδος σωματείου μουμιοποίησης. Οι ταριχευτές ήταν ιερείς που ανήκαν σε υψηλά κοινωνικά στρώματα, ως ειδικευμένοι επαγγελματίες, ενώ το επάγγελμα ήταν κληρονομικό. Γνωρίζουμε σαφώς ότι υπήρχαν και ιερείς για τις υπόλοιπες τελετές, όπως και άτομα για την ταρίχευση των οργάνων και το τύλιγμα του σώματος του νεκρού. Ουσιαστικά, όλο αυτό εξελίχθηκε σε μια βιομηχανία που απασχολούσε πολλούς εργάτες, ακόμα και μοιρολογίστρες (εικ. 10, 11)
Links
[1] https://eemaa.org.gr/
[2] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1600%23comment-form
[3] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1601%23comment-form
[4] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1602%23comment-form
[5] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1603%23comment-form
[6] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1606%23comment-form
[7] https://eemaa.org.gr/user/login?destination=comment/reply/1607%23comment-form