Ο πρώτος μαθηματικός γρίφος

Ο Πάπυρος του Ράιντ* αποδεικνύει την ευρηματικότητα των αρχαίων Αιγυπτίων

The New York Times

Τον πρώτο μαθηματικό γρίφο της Ιστορίας περιέχει ο Πάπυρος του Ράιντ, που καλεί τους αναγνώστες να βρουν πόσα αντικείμενα περιγράφονται σε πολύπλοκο κατάλογο. «Επτά σπίτια έχουν το καθένα επτά γάτες, η καθεμιά από τις οποίες τρώει επτά ποντίκια, που έφαγαν επτά σπόρους σιταριού το καθένα, ενώ ο κάθε σπόρος θα είχε παραγάγει 35 κιλά αλεύρι». Η απάντηση του δυσεπίλυτου αινίγματος είναι 19.607.

Ο Πάπυρος του Ράιντ χρονολογείται από το 1650 π.Χ. και είναι ένας από σειρά εύθραυστων παπύρων και άλλων αντικειμένων που αποδεικνύουν τη μαθηματική ευρηματικότητα των αρχαίων Αιγυπτίων. Αλλοι ανάλογοι πάπυροι είναι ο Μαθηματικός Πάπυρος της Μόσχας στο Μουσείο Πούσκιν, ο Αιγυπτιακός Μαθηματικός Δερμάτινος Πάπυρος (στο Βρετανικό Μουσείο, μαζί με τον Πάπυρο του Ράιντ) και τα Ξύλινα Μαθηματικά Δισκία του Αχμίμ στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου. Τα αντικείμενα αυτά περιλαμβάνουν μεθόδους υπολογισμού του ύψους του καταρτιού και του πλάτους του πηδαλίου σε πλοία, του όγκου κυλίνδρων και θεμελίων για πυραμίδες, τον διαμοιρασμό μεγάλων ποσοτήτων σιτηρών σε μικρότερες και τον υπολογισμό της ανταλλακτικής αναλογίας ζύθου και ψωμιού. Οι Αιγύπτιοι είχαν καταφέρει επίσης να υπολογίσουν το εμβαδόν του κύκλου, υπολογίζοντας την αξία του «π» στο 3,16 αντί του 3,14 που γνωρίζουμε ότι είναι σήμερα.

«Οι γρίφοι και τα μαθηματικά προβλήματα ανήκουν στην κατηγορία των πανάρχαιων ενστίκτων. Ο Πάπυρος του Ράιντ είναι το πρώτο βιβλίο προβλημάτων στον κόσμο. Οι άνθρωποι κάθε πολιτισμού και εποχής αγαπούν τα μαθηματικά προβλήματα γιατί αυτά, αντίθετα από τα θεμελιώδη προβλήματα και ερωτήματα της ύπαρξης, έχουν απάντηση», λέει ο δρ Μαρσέλ Ντανέζι, καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.

Ο Πάπυρος του Ράιντ δεν έχει ωστόσο σκοπό να ψυχαγωγήσει, όπως εξηγεί ο συντάκτης του, ο γραφέας Αχμές, στην εισαγωγή των περίπου 85 προβλημάτων: «Παρουσιάζω τον σωστό τρόπο υπολογισμού, αντίληψης της σημασίας των αντικειμένων και αντίληψης επί παντός επιστητού και όλων των μυστικών».

Πηγή: Καθημερινή, 08/12/10

*Στα ελληνικά κείμενα το όνομα αποδίδεται συνήθως "Ρίντ": στα αγγλικά γράφεται Rhind.